Şaşılık Tanı ve Tedavisi

Şaşılık kişinin iki gözünü paralel hareket ettirememesidir. Gözlerden bir tanesi tam karşıya bakarken diğeri dışa yukarıya içe ya da aşağıya bakmaktadır. Yanlış pozisyon sürekli belirgin olabileceği gibi bazı yöne bakışlarda da ortaya çıkabilmektedir.

Gözün hareketini gözün dışına yapışan 6 adet kas sağlar. Bu kaslar gözleri uyum içinde hareket ettirerek devamlı birlikte hareket etmeyi sağlarlar. Bu kasların bir veya birkaçının görevini iyi yapamaması durumunda şaşılık meydana gelir.

Çocukların %3-4’ünde görülür. Her şaşılık, anne, baba veya yakınların anlayabileceği şekilde ileri düzeyde olmayabilir. Hatta bazı şaşılıklar basit bir muayene ile bile tespit edilemeyebilir ve ileri incelemeler gerekebilir. Şaşılığın çok çeşitli nedenleri vardır. Nedene göre özel tedavi yapılır. Şaşılık her yaşta tedavi edilebilir. Çocukluk döneminde meydana gelen şaşılıklarda çocuk, genellikle bir gözünü tercih ederek çift görmeyi engeller. Tercih edilmeyen gözde ise tembellik gelişir.

• Sorunlu hamilelik dönemleri, problemli doğumlar
• Çocuklukta geçirilen hastalıklar (özellikle ateşli hatalıklar), travma (yüksekten düşme gibi)
• Ailede şaşılık veya göz tembelliği olması
• Göz bozuklukları
• Göz kaslarına gelen sinirlerin felçleri (doğuştan veya kaza-hastalık sonrası şaşılığa neden olabilir.)

Şaşılığın Belirtileri

• Birlikte hareket etmeyen gözler
• Her gözde simetrik olmayan yansıma noktaları
• Başın veya yüzün bir yana dönmesi
• Derinlik ölçememe
• Yaşarma
• Ağrı, baş ağrısı
• Çift görme
• Bulanık görme
• Baş veya yüzün bir yana dönük olması

Şaşılık Çeşitleri

• İçe şaşılık (Ezotropya)
• Dışa şaşılık (Ekzotropya)
• Yukarıya şaşılık (Hipertropya)
• Aşağıya şaşılık (Hipotropya)

Yalancı Şaşılık: Şaşılığı taklit eden durumlara yalancı şaşılık denir. Yalancı şaşılıklar genellikle göz çukurlarının anormalliği, asimetrisi, göz kapağı bozuklukları ve burun kökü basıklığı gibi durumlarda meydana gelebilir. Şaşılığı taklit eden bu durumların ayırıcı tanısı yapıldıktan sonra bir kısmında etkene yönelik tedavi yapılırken bir kısmında da çocuğun gelişimini takip etmekle yetinilir. Gizli Kayma Gizli kayma veya gizli şaşılık gözlerden biri kapatılınca ortaya çıkan şaşılıktır. Toplumda gizli kayma oldukça sık olarak görülür. Her iki göz açıkken birleştirici bir mekanizma ile beyin gözlerin paralel durmasını sağlar. Ancak gözlerden biri kapatıldığında bu mekanizma bozulur ve kapatılan gözde kayma oluşur.Hasta genellikle kaymanın farkında değildir ve gözlerde yorgunluk hissi, kızarıklık, ağrı, kuruluk hissi ve baş ağrısı gibi şikâyetlerle başvurur. Eğer hastada bir görme kusuru da var ise  bu şikayetler daha erken ortaya çıkar. Özellikle yakın okuma sonrasında hasta baş ağrısından şikayetçi olur.çocuklarda ise yorgunluk ve hastalıklı durumlarda belirginleşebilir. Tipi ne olursa olsun her tip kayma önem taşır ve bir an önce teşhis edilerek tedavi ve takip planının yapılması gerekir. Gizli şaşılık uygun gözlükler ve ortoptik (aletlerle) egzersizlerle tedavi edilebilir.

Şaşılık Tedavisi Şaşılıkların çoğu erken tespit edilirse tamamiyle tedavi edilebilir.

Şaşılığın tedavisi hastanın yaşı, kaymanın sebebi, kaymanın tipi ve derecesi, kırma kusuru gibi pek çok etkene bağlı olarak farklılık göstermektedir. Tedavide bir ya da birden fazla yöntem birarada kullanılabilir. Kırma kusurlarına bağlı oluşan şaşılıklarda sadece gözlük kullanmak şaşılığı düzeltebilir. Özel bazı şaşılık türleri prizmalı gözlükler ile tedavi edilir.

Şaşılıkla birlikte göz tembelliği de varsa kapama tedavisi yapılır. Kapama tedavisinin amacı iyi gören gözü kapatarak, çocuğu zayıf gözünü kullanmaya zorlamaktır. Böylece beyin zayıf gözden gelen uyarılara alışacak ve zamanla o gözün de görme yeteneği gelişmiş olacaktır. Kapama tedavisinin göz tembelliğini önlemede başarılı olabilmesi için bu tedavinin çocuk yaşlarda, yani 6-8 yaşlarından önce uygulanması gerekmektedir.

Ortoptik tedavi CAM, bilgisayar destekli özel cihazlar veya programlar yardımıyla yapılan egzersizlerdir Bu tedavi her iki gözle görme yeteneğini ve derinlik hissini kazandırmak amacı ile uygulanır. Hem çocuklardaki, hem de erişkinlerdeki bazı göz kaymalarının tedavisinde cerrahi yöntemler de gerekebilmektedir. Uygulanacak cerrahi yöntem kaymanın tipine ve derecesine göre farklılık gösterir. Cerrahi tedaviler bazı kasların kısaltılması ve bazılarının bağlantı yerlerinin değiştirilmesi esasına dayanır. Şaşılık ameliyatları çocuklarda genellikle genel anestezi altında yapılır. Erişkinlerde ise lokal ya da genel anestezi kullanımı doktor ve hastanın tercihine bağlıdır. Göz kaslarına gelen sinirlerin felçlerine bağlı şaşılıklarda, ameliyat sonrası tam düzeltilemeyen şaşılıklarda ve guart gibi hastalıklara bağlı oluşan şaşılıklarda botox ile tedavi yapılabilir. Şaşılığın geçici veya kalıcı olma durumuna göre botox belirli aralıklarla tekrarlanabilir.

Şaşılığı bulunan hastalar önerilen tedavileri dikkatli biçimde uygulamalı ve kontrol muayenelerini aksatmadan devam ettirmelidir.